ชนิดของเขื่อนกันดิน
เขื่อนกันดินสามารถจําแนกออกเป็นน 3 ชนิด ได้ดังนี้
(1) เขื่อนกันดินชนิดลาดเอียง (Slope Bank Protection)
(2) เขื่อนกันดินชนิดแนวตั้ง (Vertical Bank Protection)
(3) เขื่อนกันดินชนิดอาศัยธรรมชาติ (Natural Bank Protection)
การพิจารณาเลือกรูปแบบของเขื่อนกันดินต้องอาศัยประสบการณ์ของผู้ออกแบบ รวมทั้งข้ออมูลอื่นๆ ประกอบ เช่น ข้อมูลทางด้านชลศาสตร์และปฐพีกลศาสตร์ สภาพของลําน้ําและแหล่งวัสดุ เป็นต้น นอกจากนี้ยังต้องคํานึงถึงความสวยงามทางด้านสถาปัตยกรรมและประโยชน์ใช้สอยอีกด้วย
1.5.1 เขื่อนกันดินชนิดลาดเอียง
เขื่อนกันดินชนิดลาดเอียง เป็นการป้องกันตลิ่งโดยการถมด้วยวัสดุที่คัดเลือกแล้ว จนกระทั่งมีความลาดเอียงที่ พอเหมาะทําให้ตลิ่งมีความมั่นคงแข็งแรง ความลาดเอียงของเขื่อน (อัตราส่วนระยะแนวตั้งต่อระยะแนวราบ) โดยทั่วไป
อยู่ระหว่าง 1:2 ถึง 1:3 ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับคุณสมบัติของดินริมตลิ่งและวัสดุถม หลังจากนั้นจึงทําการปูทับด้วยโครงสร้างปิด
ทับหน้าตลิ่งหรือ Revetment เขื่อนชนิดนี้สามารถดําเนินการก่อสร้างได้ง่าย ไม่ต้องอาศัยช่างฝีมือและราคาค่าก่อสร้าง
ไม่สูงนัก แต่ถ้าตลิ่งมีความสูงมากจะทําให้ลาดของตัวเขื่อนยื่นล้ําเข้าไปในลําน้ํามาก อันอาจจะเกิดปัญหาในการใช้ลําน้ํา
ได้
1.5.2 เขื่อนกันดินชนิดแนวตั้ง
การก่อสร้างเขื่อนกันดินชนิดลาดเอียงในลําน้ําที่แคบหรือตลิ่งมีความสูงชันมาก อาจไม่เป็นการเหมาะสม เนื่องจากลาดของตัวเขื่อนจะยื่นล้ําเข้าไปในลําน้ํามาก ทําให้เกิดปัญหาในการใช้ลําน้ําได้ วิธีแก้ปัญหาวิธีหนึ่ง คือ เลือกใช้เขื่อนป้องกันตลิ่งชนิดแนวตั้ง
1.5.3 เขื่อนกันดินชนิดอาศัยธรรมชาติ (Natural Bank Protection)
เขื่อนกันดินโดยวิธีธรรมชาติเป็นการผสมผสานระหว่างการป้องกันตลิ่งโดยวิธีธรรมชาติและการก่อสร้างเขื่อน
ป้องกันตลิ่งโดยการนําหลักการทาง Biotechnical Stabilization มาใชกับโครงสร้างเขื่อนป้องกันตลิ่ง วัสดุที่นํามาใช้เป็น
วัสดุธรรมชาติที่หาได้ในท้องถิ่น เช่น พืชประเภทต่างๆ ซึ่งจะต้องมีการพิจารณาถึงการใช้พืชในท้องถิ่นและการคัดเลือก
พันธุ์ไม้ที่เหมาะสม รวมทั้งยังต้องคํานึงถึงสภาพแวดล้อมอีกด้วย สําหรับพันธุ์ไม้ที่นิยมนํามาใช้การป้องกันดังกล่าว
ได้แก่ ต้นสน (Willow) เนื่องจากเป็นพันธุ์ที่ทนทรหด มีรากที่สามารถยึดติดกับสภาพตลิ่งได้ดี ตัวอย่างของเขื่อน
เขื่อนกันดินสามารถจําแนกออกเป็นน 3 ชนิด ได้ดังนี้
(1) เขื่อนกันดินชนิดลาดเอียง (Slope Bank Protection)
(2) เขื่อนกันดินชนิดแนวตั้ง (Vertical Bank Protection)
(3) เขื่อนกันดินชนิดอาศัยธรรมชาติ (Natural Bank Protection)
การพิจารณาเลือกรูปแบบของเขื่อนกันดินต้องอาศัยประสบการณ์ของผู้ออกแบบ รวมทั้งข้ออมูลอื่นๆ ประกอบ เช่น ข้อมูลทางด้านชลศาสตร์และปฐพีกลศาสตร์ สภาพของลําน้ําและแหล่งวัสดุ เป็นต้น นอกจากนี้ยังต้องคํานึงถึงความสวยงามทางด้านสถาปัตยกรรมและประโยชน์ใช้สอยอีกด้วย
1.5.1 เขื่อนกันดินชนิดลาดเอียง
 |
| เขื่อนกันดินชนิดลาดเอียง |
เขื่อนกันดินชนิดลาดเอียง เป็นการป้องกันตลิ่งโดยการถมด้วยวัสดุที่คัดเลือกแล้ว จนกระทั่งมีความลาดเอียงที่ พอเหมาะทําให้ตลิ่งมีความมั่นคงแข็งแรง ความลาดเอียงของเขื่อน (อัตราส่วนระยะแนวตั้งต่อระยะแนวราบ) โดยทั่วไป
อยู่ระหว่าง 1:2 ถึง 1:3 ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับคุณสมบัติของดินริมตลิ่งและวัสดุถม หลังจากนั้นจึงทําการปูทับด้วยโครงสร้างปิด
ทับหน้าตลิ่งหรือ Revetment เขื่อนชนิดนี้สามารถดําเนินการก่อสร้างได้ง่าย ไม่ต้องอาศัยช่างฝีมือและราคาค่าก่อสร้าง
ไม่สูงนัก แต่ถ้าตลิ่งมีความสูงมากจะทําให้ลาดของตัวเขื่อนยื่นล้ําเข้าไปในลําน้ํามาก อันอาจจะเกิดปัญหาในการใช้ลําน้ํา
ได้
1.5.2 เขื่อนกันดินชนิดแนวตั้ง
 |
| เขื่อนกันดินชนิดแนวตั้ง |
การก่อสร้างเขื่อนกันดินชนิดลาดเอียงในลําน้ําที่แคบหรือตลิ่งมีความสูงชันมาก อาจไม่เป็นการเหมาะสม เนื่องจากลาดของตัวเขื่อนจะยื่นล้ําเข้าไปในลําน้ํามาก ทําให้เกิดปัญหาในการใช้ลําน้ําได้ วิธีแก้ปัญหาวิธีหนึ่ง คือ เลือกใช้เขื่อนป้องกันตลิ่งชนิดแนวตั้ง
1.5.3 เขื่อนกันดินชนิดอาศัยธรรมชาติ (Natural Bank Protection)
 |
| เขื่อนกันดินชนิดอาศัยธรรมชาติ |
เขื่อนกันดินโดยวิธีธรรมชาติเป็นการผสมผสานระหว่างการป้องกันตลิ่งโดยวิธีธรรมชาติและการก่อสร้างเขื่อน
ป้องกันตลิ่งโดยการนําหลักการทาง Biotechnical Stabilization มาใชกับโครงสร้างเขื่อนป้องกันตลิ่ง วัสดุที่นํามาใช้เป็น
วัสดุธรรมชาติที่หาได้ในท้องถิ่น เช่น พืชประเภทต่างๆ ซึ่งจะต้องมีการพิจารณาถึงการใช้พืชในท้องถิ่นและการคัดเลือก
พันธุ์ไม้ที่เหมาะสม รวมทั้งยังต้องคํานึงถึงสภาพแวดล้อมอีกด้วย สําหรับพันธุ์ไม้ที่นิยมนํามาใช้การป้องกันดังกล่าว
ได้แก่ ต้นสน (Willow) เนื่องจากเป็นพันธุ์ที่ทนทรหด มีรากที่สามารถยึดติดกับสภาพตลิ่งได้ดี ตัวอย่างของเขื่อน